sier./ppor. Piotr Nowak „OKO" VM
(1915-1992)
cichociemny
Urodził się 26 VI 1915r. w Czarnochowicach k. Wieliczki w rodzinie Jana Nowaka. Miał sześcioro rodzeństwa. Z zawodu był elektrykiem. Do lipca 1939 r. zatrudniony był w Domu Bankowym Artura Holzera w Krakowie, jako pracownik techniczny.
Służbę wojskową odbył w 1 pułku radiotelegraficznym w Warszawie.
Kampania Wrześniowa.
Po wybuchu wojny, zgodnie z kartą mobilizacyjną, otrzymał przydział do samodzielnej kompanii łączności 21 Dywizji Piechoty w Cieszynie, a następnie skierowany został do 5 batalionu telegraficznego w Krakowie.
Wraz z wojskiem przemieszczaÅ‚ siÄ™ na wschód, po przejÅ›ciu granicy wÄ™gierskiej zostaÅ‚ internowany. StÄ…d uciekÅ‚ 26 grudnia 1939 roku. Kolejnymi etapami jego ucieczki byÅ‚y Zagrzeb, Wenecja, Mediolan, Modane i Paryż. W Paryżu poczÄ…tkowo obsÅ‚ugiwaÅ‚ radiostacjÄ™ rzÄ…dowÄ…. Po przydzieleniu do 3 dywizji piechoty kompanii Å‚Ä…cznoÅ›ci przeszedÅ‚ intensywne szkolenie. Wraz z wojskiem przerzucony zostaÅ‚ do Wielkiej Brytanii, sÅ‚użyÅ‚ w OÅ›rodku Å?Ä…cznoÅ›ci Naczelnego Wodza w Stanmore pod Londynem. ZgÅ‚osiÅ‚ siÄ™ jako ochotnik do „cichociemnych", 5 października 1942 roku zostaÅ‚ zaprzysiężony pod ps. „Oko" i awansowany do stopnia sierżanta.
Sierż. Piotr NOWAK ps. OKO zostaÅ‚ zrzucony 19/20 lutego 1943 roku w pobliżu OdrzywoÅ‚u - placówkÄ™ odbiorcza "Pies" (operacja SPOKESHAVE HALIFAX DT-620-T, start /lÄ…dowanie Tempsford, zaÅ‚oga polska, 4 skoczków)
Zgodnie z planem przekazany zostaÅ‚ do V. OddziaÅ‚u Komendy GÅ‚ównej Armii Krajowej w Warszawie, najpierw jako radiotelegrafista w 1. plutonie kompanii radioÅ‚Ä…cznoÅ›ci „Kram", a nastÄ™pnie w instruktorskiej kompanii „Omnibus". Wkrótce odkomenderowano go do Lublina, gdzie peÅ‚niÅ‚ obowiÄ…zki instruktora Å‚Ä…cznoÅ›ci radiowej w tamtejszym OkrÄ™gu AK. UczestniczyÅ‚ jako dowódca radiostacji w skomplikowanej akcji o kryptonimie „Most 1", polegajÄ…cej na lÄ…dowaniu na terenie okupowanego kraju (w okolicy wsi Matczyn na Lubelszczyźnie) samolotu „Dakota" w celu przetransportowania do Brindisi m.in. generaÅ‚a StanisÅ‚awa Tatara i StanisÅ‚awa OÅ‚tarzewskiego z Delegatury RzÄ…du. Operacja zakoÅ„czyÅ‚a siÄ™ sukcesem, a P. Nowaka odznaczono Krzyżem Walecznych.
Na krótko przed 1 sierpnia 1944 r. powróciÅ‚ do Warszawy. Przez caÅ‚y czas trwania powstania zajmowaÅ‚ siÄ™ obsÅ‚ugÄ… radiostacji: kolejno na Lesznie, w ÅšródmieÅ›ciu i na Mokotowie. W czasie walk zostaÅ‚ awansowany do stopnia podporucznika czasu wojny (14 IX 1944).
Po kapitulacji powstania trafiÅ‚ do niewoli niemieckiej. W Skierniewicach uciekÅ‚ z transportu jeÅ„ców i powróciÅ‚ do konspiracji. Od października 1944 r. do koÅ„ca wojny dowodziÅ‚ plutonem radioÅ‚Ä…cznoÅ›ci WydziaÅ‚u Lotnictwa Komendy GÅ‚ównej AK. Wkrótce po zakoÅ„czeniu wojny, zostaÅ‚ aresztowany przez NKWD (30 V 1945) i wywieziony do Moskwy, a nastÄ™pnie przesÅ‚uchiwany i uwiÄ™ziony. Po powrocie do Polski byÅ‚ szykanowany, czÄ™sto zwalniany z pracy, miaÅ‚ trudnoÅ›ci z uzyskaniem stabilizacji zawodowej. Dopiero od 1960 r. uzyskaÅ‚ staÅ‚e zatrudnienie w ZarzÄ…dzie Ruchu Lotniczego, a potem w PLL LOT na stanowisku samodzielnego nawigatora przyziemia. W 1981 r. przeszedÅ‚ na emeryturÄ™.
Odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari (7675-uchodźstwo/protzb1)
Zmarł 14 października 1992 roku w Warszawie.
Opracował:
Piotr Kaczor
Literatura:
Wojciech Gawroński - Słownik biograficzny Wieliczan- Muzeum Żup Krakowskich - Wieliczka 2008
J.Tucholski "Cichociemni" s. 541, PAX, W-wa 1988
Jan Szatsznajder - „Cichociemni z Polski do Polski" roz. „Jeden z czterdziestu dziewiÄ™ciu" s. 91,103, W-wa 1985.
Jadwiga Duda - 80 spotkanie "Wieliczka-Wiliczanie" - "W 60 rocznicÄ™ wybuchu Powstania Warszawskiego 1 VIII 1944 - Jadwiga Beupre, Piotr Nowak i inni wielicznie w powstaniu"- UMiG Wieliczka 2004
Kombatant NR 11 (141) Listopad 2002 - "Podporucznik Piotr Nowak - żołnierz legenda"