Marek Jasiak

OddziaÅ‚y partyzanckie zgrupowania "Å»ELBET" (Odcinek II-b Komendy Obwodu AK Kraków-Miasto)

Cz.1.

Po przegranej kampanii wrzeÅ›niowej w Krakowie tworzono wiele tajnych organizacji wojskowych. JednÄ… z nich utworzyli pÅ‚k.dypl. „KobylaÅ„ski” (Adam Eppler) i pÅ‚k. „Pakosz” (WÅ‚adysÅ‚aw Seweryn). Kontynuatorem ich dziaÅ‚alnoÅ›ci byÅ‚ pchor. Dominik ZdziebÅ‚o-Dano-wski ps. ”Kordian”. W ramach ZWZ-AK stworzyÅ‚ on jednÄ… z najaktywniejszych jednostek garnizonu krakowskiego AK, noszÄ…cÄ… kryptonim „Å»elbet”. PoczÄ…tki oddziaÅ‚ów leÅ›nych "Å»elbetu" siÄ™gajÄ… pierwszych dni maja 1944 r. Wtedy to w ramach przygotowaÅ„ do akcji "Luty" (akcja na wiÄ™zienie przy ul. Montelupich w Krakowie, majÄ…ca na celu odbicie aresztowanego komendanta OkrÄ™gu AK-Kraków pÅ‚k. Józefa Spychalskiego ps. „Luty”), zaistniaÅ‚a konieczność dozbrojenia miejskiego garnizonu „Å»elbetu”. Na dowódcÄ™ akcji wyznaczono szefa Kedywu PodokrÄ™gu AK-Rzeszów por. „ÅšwidÄ™” (Zenon Sobota), który przybyÅ‚ do Krakowa z grupÄ… swoich ludzi. Na miejscu podporzÄ…dkowano mu oddziaÅ‚y i grupy dyspozycyjne Kedywu OkrÄ™gu AK-Kraków oraz patrole i grupy bojowe z Odcinka n Obwodu AK Kraków-Miasto (krypt. „Å»elbet”). DziaÅ‚ania na bieżąco uzgadniano z p. o. komendantem OkrÄ™gu AK Kraków ppÅ‚k. „Odwetem” ( Wojciech Wajda) oraz jego oficerem dywersji kpt. „Durem” (Jan Dadak). Wraz z kpt. „Kordianem} w akcji udziaÅ‚ brali oficerowie sztabu „Å»elbetu” - „Siekierz” (Jan Zienkowicz), „Nawara” (StanisÅ‚aw GaczoÅ‚), „Sierp” (Tadeusz Zienkowicz), „Bicz” (Artur Korbel), „Lubicz” (StanisÅ‚aw Januszkiewicz) oraz niektórzy dowódcy liniowi „Å»elbetu”. Przygotowano także kilka innych wariantów przeprowadzenia akcji, Å‚Ä…cznie z zamiarem porwania Obergrup-penfuhrera SS Wilhelma Koppego (wyższy dca SS i policji w GG). Å»adnego z nich nie udaÅ‚o siÄ™ zrealizować.1   

Do przeniesienia broni zrzutowej z rejonu wsi Koniusza k/Proszowic, komendant Odcinka „Å»elbet” kpt. „Kordian” wyznaczyÅ‚ zespóÅ‚ 32 ludzi z 3 komp. I Baonu. ZespoÅ‚em kierowali d-ca kompanii ppor. „GoÅ‚Ä…b”(Adam Å»uwaÅ‚a) i por. „Mazepa”(WÅ‚adysÅ‚aw Miciek, cichociemny).2   

08.05.1944 r. broÅ„ przeniesiono do m. LÄ™g, gdzie pozostaÅ‚a pod osÅ‚onÄ… 6 ludzi z „Å»elbetu” i czterech cichociemnych pod dowództwem por. „Golfa” (BronisÅ‚aw KamiÅ„ski). PozostaÅ‚ych ludzi odesÅ‚ano do domów. Natomiast sam „GoÅ‚Ä…b” udaÅ‚ siÄ™ do Krakowa na punkt kontaktowy przy ul. Mogilskiej. Tam o przebiegu akcji zostali poinformowani kpt. „Kordian”, ppor. „Bicz”(szef dywersji „Å»elbetu”) i ppor. „Nawara”(adiutant i szef broni „Å»elbetu”). PodjÄ™to decyzje udania siÄ™ do Å?Ä™gu, gdzie oficerowie ci stali siÄ™ Å›wiadkami tragedii partyzantów ochrony. Tam w poÅ‚udnie 08.05.1944 r. magazyn wraz z ochronÄ… zostaÅ‚ otoczony przez żandarmeriÄ™ niemieckÄ…. NastÄ…piÅ‚o to wskutek zdrady 2 policjantów granatowych. Spotkali oni wczeÅ›niej w Czyżynach partyzantów i pomimo zÅ‚ożonej im przysiÄ™gi, wydali ich Niemcom. „Kordian”, „Nawara” i „Bicz”, nie posiadajÄ…c uzbrojenia, nie wziÄ™li udziaÅ‚u w walce. Wycofali siÄ™ na drugi brzeg WisÅ‚y. W LÄ™gu zginęło szeÅ›ciu ludzi: ppor. „Golf”, ppor. „PowiÅ›lak” (WÅ‚odzimierz Lech), ppor. „Jelito”(Józef WÄ…tróbski) oraz 3 czÅ‚onków placówki AK w Luborzycy – „Chrystian”(Leszek Koral), „Waligóra” (Henryk Walczak) i „Tygrys” (Zygmunt Szewczyk). W walce z okrążenia wyrwali siÄ™ ppor. „Janczar”(Jerzy Niemczycki), „RezuÅ‚a” (Tadeusz Å»uwaÅ‚a), „WyrwidÄ…b” (Zbigniew Dudzikowski) i „SÄ™p” (Edward Grzyb). Dowodzenie nad nimi przejÄ…Å‚ ppor. „GoÅ‚Ä…b”, który wydarzenia te obserwowaÅ‚ z ukrycia. Grupa ta po wielu przygodach dotarÅ‚a w rejon SÅ‚omnik, gdzie pozostano na kwaterach. Tutaj doÅ‚Ä…czali do nich ludzie, którym groziÅ‚a dekonspiracja.   

Wkrótce liczÄ…cy ok.30 partyzantów oddziaÅ‚ wymaszerowaÅ‚ na póÅ‚noc Obwodu AK „Magdalena”, gdzie wspólnie z oddziaÅ‚ami terenowymi otrzymaÅ‚ polecenie zdobywania uzbrojenia. Kpt. „Kordian”, dysponujÄ…c w Krakowie piÄ™cioma batalionami, nie byÅ‚ skÅ‚onny zabierać od nich broni i amunicji na rzecz oddziaÅ‚ów w terenie. W okresie tym oddziaÅ‚ „Å»elbetu” przeprowadziÅ‚ akcje w Charsznicy, koÅ‚o Tunelu, w pobliżu Książa Wielkiego - gdzie odbito aresztowanych 11 więźniów politycznych. 05.07.1944 r. do oddziaÅ‚u doÅ‚Ä…czyÅ‚ ppor. „Bicz” z grupÄ… ponad dwudziestu ludzi z dywersji „Å»elbetu” z Krakowa. Dowodzenie oddziaÅ‚em przejÄ…Å‚ „Bicz”, jego zastÄ™pcÄ… zostaÅ‚ „GoÅ‚Ä…b”, szefem „RezuÅ‚a” (NN), dowódcÄ… zwiadu konnego plut. pchor. „Zielony” (Marian Reniak). Dowódcami plutonów zostali wyznaczeni: ppor. „AfrykaÅ„czyk” (Stefan Pawlik) i „Stryszawa”. W oddziale przebywaÅ‚ ppor. „Nawara”, który z ramienia dowództwa „Å»elbetu” peÅ‚niÅ‚ funkcjÄ™ koordynatora i oficera inspekcyjnego ds. oddziaÅ‚ów partyzanckich. Odpowiedzialny byÅ‚ także kontakty z Inspektoratem Rejonowym „Maria” w czasie zbliżania siÄ™ powstania ogólnego. „Nawara” przebywaÅ‚ w oddziale do l3.08.1944 r., kiedy to wyjechaÅ‚ do Krakowa.   

W okresie „czujnoÅ›ci” oddziaÅ‚ przeprowadziÅ‚ kilka akcji, m.in. 28.08.1944 r. w Owczarach zlikwidowano patrol policji niemieckiej, 30.08.1944 r. w Naramie rozbrojono 9 Niemców. Na poczÄ…tku sierpnia 1944 r., w zwiÄ…zku z masowymi aresztowaniami w Krakowie, do oddziaÅ‚u „Bicza” kierowano „spalonych” w mieÅ›cie ludzi.3   

Stan liczebny oddziaÅ‚u „Bicza” wzrósÅ‚ do ponad 120 ludzi, z których aż 40 nie posiadaÅ‚o uzbrojenia. 06.08.1944 r. ppor. „Bicz” z grupÄ… 40 partyzantów idzie na odsiecz otoczonego w leÅ›niczówce koÅ‚o m. Trzyciąż dowództwa 116 pp AK im.Ziemi Olkuskiej z 106 DP AK.4   

13.08.1944 r. oddziaÅ‚ „Bicza” (w skÅ‚adzie trzech plutonów) stoczyÅ‚ walkÄ™ z policjantami ukraiÅ„skimi we wsi Sieciechowice k. SÅ‚omnik. UkraiÅ„cy stracili kilkudziesiÄ™ciu zabitych i rannych oraz 16 koni i 8 wozów. Po walce oddziaÅ‚ „Å»elbetu” wycofaÅ‚ siÄ™ przez m. WesoÅ‚a do rejonu Barbarki. Tutaj oddziaÅ‚ zostaÅ‚ otoczony przez silne zgrupowanie niemieckie, które przeprowadzaÅ‚o zakrojonÄ… na szerokÄ… skalÄ™ akcjÄ™ pacyfikacyjnÄ… w terenie. W walce po stronie niemieckiej zginęło 18 żoÅ‚nierzy, 14 zostaÅ‚o rannych, wielu dostaÅ‚o siÄ™ do niewoli. Partyzanci stracili 2 zabitych („Topola”, „Kosa”) oraz 2 ranych („Jim”, „BogdaÅ‚”).5   

Przed walkÄ… plut. pchor. „Mewa”(Jan Filipkowski) odprowadziÅ‚ nieuzbrojonych czÅ‚onków oddziaÅ‚u do Krakowa. BiorÄ…c pod uwagÄ™ możliwość kolejnych akcji npla, ppor. „Bicz” zwalnia rannych żoÅ‚nierzy niemieckich i opuszcza zagrożony teren. OddziaÅ‚ zajmuje kwatery w m. Narama. Po tej walce d-ca „Å»elbetu” kpt. „Kordian” doceniajÄ…c problem nieuzbrojonych partyzantów, decyduje siÄ™ na dozbrojenie oddziaÅ‚u „Bicza” kosztem pododdziaÅ‚ów miejskich. W tym celu poleciÅ‚ ppor. ”Nawarze” przygotować dwie furmanki z broniÄ…, amunicjÄ… i granatami dla oddziaÅ‚u "Bicza". Ponieważ 18.08.1944 r. „Nawara” zostaÅ‚ aresztowany, transport uzbrojenia do m. Narama odprowadziÅ‚ „KoÅ„ski”(Adam Kowalski). Wraz z nim pojechaÅ‚ por. „Siekierz”, wówczas już I-szy z-ca komendanta „Å»elbetu”. OtrzymaÅ‚ on polecenie zÅ‚agodzenia nieporozumieÅ„ pomiÄ™dzy „Biczem” a „GoÅ‚Ä…bem”, wynikajÄ…cych z motywów ambicjonalnych.6   

Wkrótce po tym „Bicz” otrzymaÅ‚ od mjr „SkaÅ‚y” (Jan Panczakiewicz) rozkaz skoncentrowania siÄ™ w rejonie lasów Biórkowa, koÅ‚o Książa Wielkiego. "Bicz" wykonuje rozkaz „SkaÅ‚y”, meldujÄ…c jednoczeÅ›nie o rym kpt. ”Kordianowi”.7 Spowodowane to byÅ‚o sporami kompetencyjnymi rozgrywanymi na szczeblu Komendy OkrÄ™gu AK-Kraków.   

W ramach przygotowaÅ„ do realizacji planu „Burza” utworzono GrupÄ™ OperacyjnÄ… „Kraków”, pod dowództwem pÅ‚k „Gardy”  (Edward Godlewski). Organizacyjnie w skÅ‚ad grupy wchodziÅ‚y: 6 DP AK, 106 DP AK, 10 Brygada Kawalerii i batalion szturmowy nr 299 Kedywu OkrÄ™gu AK-Kraków. Rozkazem pÅ‚k „Gardy” nr l z 10.08.1944 r. batalion nr 299 zostaÅ‚ przemianowany na samodzielny baon partyzancki „SkaÅ‚a”. Jego dowódcÄ… zostaÅ‚ mjr J.PaÅ„czakiewicz („SkaÅ‚a„). RównoczeÅ›nie zarzÄ…dzono koncentracjÄ™ poszczególnych kompanii „SkaÅ‚y” w rejonie lasów Książa Wielkiego (miejscowoÅ›ci Glewiec, Biórków, GoszczÄ…). Zasadniczym zadaniem dla baonu „SkaÅ‚a” w ramach „Burzy”, byÅ‚o ewentualne uderzenie na Kraków, przeprowadzone wspólnie z oddziaÅ‚ami dyspozycyjnymi, dywersyjno-sabotażowymi i partyzanckimi podlegÅ‚ymi OkrÄ™gowi AK-Kraków. Ostatecznie na apel gen. T. Bora-Komorowskiego z 16.08.1944 r., baon „SkaÅ‚a” w dniu 03.09.1944 r. ruszyÅ‚ na pomoc walczÄ…cej Warszawie. Nie dane mu byÅ‚o do niej dotrzeć, m.in. z powodu dużych strat poniesionych w walce 11.09.1944 r. w m. ZÅ‚oty Potok.8   

Pod koniec sierpnia 1944 r. do oddziaÅ‚u „Å»elbetu” skoncentrowanego w m. GoszczÄ… dociera por. „Siekierz”, przynosi rozkaz o przemarszu w Beskid Wyspowy. Tam zgodnie z wytycznymi dowódcy 6 DP AK ppÅ‚k. „Odweta” (Wojciech Wajda), „Å»elbet” otrzymaÅ‚ zadanie ochrony pól zrzutowych. W tym celu por. „Siekierz” podzieliÅ‚ oddziaÅ‚ zÅ‚ożony z 112 ludzi na dwa mniejsze, ale bardziej operatywne oddziaÅ‚y. DowódcÄ… oddziaÅ‚u o krypt. „Å»elbet-I” zostaÅ‚ mianowany por. „GoÅ‚Ä…b”, natomiast dowództwo oddziaÅ‚u o krypt. „Å»elbet-H” powierzono por. „Biczowi”. W czasie przemarszu w Beskidy caÅ‚oÅ›ciÄ… dowodziÅ‚ „Bicz”. 01.09.1944 r. oddziaÅ‚y „Å»elbetu” wkroczyÅ‚y na teren Obwodu AK - MyÅ›lenice 04.09.1944 r. w m. Bysina (4 km zach. m. MyÅ›lenice) doÅ‚Ä…czyÅ‚ do nich oddziaÅ‚ „Å»elbet-IE” dowodzony przez ppor. „WagÄ™” (Jan Korzeniowski). DowódcÄ… caÅ‚ego zgrupowania, liczÄ…cego okoÅ‚o ISO ludzi, zostaÅ‚ mianowany „Nawara”. 10.09.1944 r. oddziaÅ‚ „Bicza” w rejonie m. Stróża nawiÄ…zaÅ‚ Å‚Ä…czność ze zgrupowaniem partyzanckim Obwodu AK-MyÅ›lenice, dowodzonym przez ppor. „KoÅ›cieszÄ™” (Wiktor HorodyÅ„ski). 12.09.1944 r. zgrupowanie :”KoÅ›cieszy” zostaÅ‚o zaatakowane przez silne pododdziaÅ‚y SS i policji. W rezultacie zaciekÅ‚ych walk prowadzonych na stokach Å?ysiny, Kamienika, Ciecienia i Grodziska oddziaÅ‚y „KoÅ›cieszy: zostaÅ‚y rozproszone. JednoczeÅ›nie Niemcy dokonali krwawej pacyfikacji okolicznych miejscowoÅ›ci. W tej sytuacji oddziaÅ‚ „Bicza” wycofaÅ‚ siÄ™ w rejon Dobczyc, zabierajÄ…c ze sobÄ… szpital polowy i rannych ze zgrupowania „KoÅ›cieszy”. CaÅ‚e zgrupowanie „Å»elbetu” zostaÅ‚o postawione w stan pogotowia bojowego. OddziaÅ‚y „GoÅ‚Ä…ba” i „Wagi” zablokowaÅ‚y drogÄ™ Å‚Ä…czÄ…cÄ… MyÅ›lenice z Krakowem. MiaÅ‚o to na celu uniemożliwienie nieprzyjacielowi ewakuacji osób aresztowanych podczas pacyfikacji i walk. Grupy i patrole "Å»elbetu" czÄ™sto zmieniaÅ‚y miejsca postoju, aby nie zostać zaskoczonym i nie dać siÄ™ zamknąć w pierÅ›cieniu okrążenia. JednoczeÅ›nie same patrole wykazywaÅ‚y aktywność, m.in. 19.09.1944 r. stwierdziÅ‚y obecność we wsi Tokarnia sześćdziesiÄ™cioosobowego oddziaÅ‚u Wehrmachtu. W nocy z 20 na 21.09.1944 r. partyzanci zaskoczyli Niemców. OddziaÅ‚ niemiecki rozbrojono, zdobyto wiele broni i amunicji. W akcji tej "Å»elbet" otrzymaÅ‚ wsparcie ze strony oddziaÅ‚ów ppor. „Gwary” i ppor. „Zomicza”. Po akcji w m. Tokarnia ppor. „Nawara” przeszedÅ‚ z oddziaÅ‚em na drugi brzeg Raby, zajmujÄ…c kwatery w przysióÅ‚ku Weszkówka, poÅ‚ożonym na zachodnim stoku masywu Lubomira. Szybko nawiÄ…zano Å‚Ä…czność z oddziaÅ‚ami Obwodu AK-MyÅ›lenice oraz oddziaÅ‚em "Bicza". Na poczÄ…tku października 1944 r. oddziaÅ‚y „Å»elbetu” przesuniÄ™to w rejon wsi DÄ…bie (10 km na pÅ‚d.-wsch. od Dobczyc). Tutaj nastÄ…piÅ‚a inspekcja zastÄ™pcy dowódcy 6 DP AK ppÅ‚k. „ZrÄ™ba” ( Józef KaczaÅ‚a) i przegrupowanie jednostek partyzanckich wchodzÄ…cych w skÅ‚ad tej dywizji.9   

GrupÄ™ „Å»elbetu” wzmociono oddziaÅ‚em partyzanckim „Wicher” z Obwodu AK-Bochnia, dowodzonym przez por. „Giewonta” ( N.Gondek). Utworzonej grupie nadano kryptonim „Podhale”, a jej dowódcÄ… zostaÅ‚ mianowany ppor. „Nawara”. JednoczeÅ›nie oddziaÅ‚om partyzanckim z Obwodu AK-MyÅ›lenice nadano kryptonim „Kamiennik”, a ich dowódcÄ… pozostaÅ‚ ppor. „KoÅ›ciesza”. CaÅ‚ym zgrupowaniem partyzanckim, w skÅ‚ad którego wchodziÅ‚y grupy "Podhale" i „Kamiennik”, dowodziÅ‚ mjr "Orion" (Aleksander MikuÅ‚a). Zadaniem utworzonego zgrupowania byÅ‚o m.in. opanowanie terenu na poÅ‚udnie od linii Dobczyce-Gdów, ochrona bazy zrzutowej na wypadek powstania ogólnego, ochrona ludnoÅ›ci cywilnej, dezorganizacja prac fortyfikacyjnych prowadzonych przez Niemców oraz kontrolowanie dróg MyÅ›lenice--Bochnia i Kraków-Wieliczka-Nowy SÄ…cz.   

Kolejnym miejscem koncentracji oddziaÅ‚ów grupy „Podhale” byÅ‚a wieÅ› PorÄ™ba, poÅ‚ożona na stokach Grotówki, Å?ysiny i Kamiennika ( 8 km na pÅ‚d.-wsch. od MyÅ›lenic). OddziaÅ‚y „GoÅ‚Ä…ba’ i „Wagi” skoncentrowaÅ‚y siÄ™ w m. PorÄ™ba do 09.11.1944 r. Natomiast oddziaÅ‚ „Bicza” przybyÅ‚ do PorÄ™by 12.11.1944 r. wraz z kilkunastoosobowa grupÄ… skierowanÄ… z garnizonu miejskiego „Å»elbetu” do partyzantki. Wraz z nimi przybyÅ‚ nowy dowódca oddziaÅ‚ów partyzanckich „Å»elbetu” por. „Siekierz” oraz dotychczasowy dowódca grupy „Podhale” por. „Nawara”. OddziaÅ‚y "Å»elbetu" rozlokowano na zboczach Å?ysiny i Åšliwnika. Prowadzono w nich szkolenie, czyniono przygotowania do nadchodzÄ…cej zimy, gromadzono zapasy żywnoÅ›ci, odzieży i sprzÄ™tu kwaterunkowego. JednoczeÅ›nie intensywnie patrolowano najbliższÄ… okolicÄ™. W tym czasie, w wyniku reorganizacji utworzono oddziaÅ‚ "Å»elbet-IV" pod dowództwem ppor. „Stryszawy” ( WÅ‚adysÅ‚aw Kamski).   

OddziaÅ‚y „Å»elbetu” kilkakrotnie zmieniaÅ‚y miejsca kwaterowania. Ostatecznie w koÅ„cu m dekady listopada 1944 r. oddziaÅ‚ „Bicza” przebywaÅ‚ na pÅ‚n. stoku masywu Å?ysina, w pobliżu wsi PorÄ™ba. Jego lewym sÄ…siadem byÅ‚ oddziaÅ‚ „Wagi”, rozlokowany na zachód na stokach Å?ysiny. OddziaÅ‚ „Stryszawy” kwaterowaÅ‚ jeszcze dalej na zachód, także na stokach Å?ysiny. Na pomoc od oddziaÅ‚u „Stryszawy” znajdowaÅ‚ siÄ™ oddziaÅ‚ „GoÅ‚Ä…ba”, majÄ…cy kwatery w osiedlu pod GrotówkÄ…. Tak rozlokowane oddziaÅ‚y Å›wietnie nawzajem siÄ™ ubezpieczaÅ‚y, tworzÄ…c jednoczeÅ›nie zamkniÄ™ty krÄ…g obronny.

Dowódca grupy por. „Siekierz” wraz z por. „Nawara” poczÄ…tkowo przebywali przy oddziale „GoÅ‚Ä…ba”, nastÄ™pnie przed 20.11.1944 r. udali siÄ™ na kwatery do oddziaÅ‚u „Wagi”. Å?Ä…cznie caÅ‚a grupa partyzancka „Å»elbetu” liczyÅ‚a w tym okresie okoÅ‚o 200 partyzantów. Po drugiej strome przeÅ‚Ä™czy miÄ™dzy Kamiennikiem a Å?ysinÄ…, w rejonie wsi Lipnik, bazowaÅ‚o dowództwo zgrupowania z mjr. „Orionem”. Grupa „Å»elbetu” utrzymywaÅ‚a z nim Å‚Ä…czność poprzez wysyÅ‚ane patrole. SÄ…siadami z poÅ‚udnia grupy "Å»elbetu" byÅ‚y operujÄ…ce w Gorcach oddziaÅ‚y „Wilka” (Wiktor Lach) i „Garbatego” z 1pspodh. AK. Na zachód, za RabÄ… operowaÅ‚ oddziaÅ‚ radziecki kpt. „MichajÅ‚owa” (Jewgienij  Stiepanowicz Bierieżniak) oraz oddziaÅ‚ PPS-GL „Zamek” (dowodzony przez StanisÅ‚awa DÅ‚ugosza). W tym samym kierunku, nieco dalej na zachód w lasach GoÅ›cibia, przebywaÅ‚ batalion „Surowiec” z OkrÄ™gu AK-ÅšlÄ…sk. Natomiast w paÅ›mie babiogórskim dziaÅ‚aÅ‚y oddziaÅ‚y partyzanckie "HarnaÅ›" (d-ca Henryk Gallas, ps. „HaÅ„cza”) oraz „CheÅ‚m” ( d-ca Tadeusz Mazurkiewicz, ps. „Boruta”).10   

PRZYPISY

1. S. DÄ…browa-Kostka,”W okupowanym Krakowie”, Warszawa 1972, s. 134-145.   

2. Miejscowość leżąca na terenie Obwodu AK-Miechów krypt. "Magdalena", w Inspektoracie Rejonowym krypt. „Maria”.   

3. Masowe aresztowania w dniu 06.08.1944 r. na terenie Krakowa, tzw. „czarna niedziela”. Zatrzymano ok. 8 rys. ludzi.   

4. DowódcÄ… 106 DP AK byÅ‚ mjr „TysiÄ…c”(BolesÅ‚aw Nieczuja-Ostrowski)   

5. Zmarli 16.08.1944 r. w majÄ…tku Åšciborzyce, pochowani zostali w ogrodzie dworskim.   

6. S. Piwowarski, „Na ziemi miechowskiej”, w: WrocÅ‚awski Tygodnik Katolicki nr 3,1970 r., s.6-7.   

7. Mjr Jan PaÅ„czakiewicz („SkaÅ‚a”), w okresie od maja 1944 r. do stycznia 1945 r. byÅ‚ dowódcÄ… Kedywu OkrÄ™gu AK-Kraków.   

8. Por. W. Rozmus, W oddziaÅ‚ach partyzanckich i baonie „SkaÅ‚a”, Kraków 1987, s.78-94.   

9. DowódcÄ… 6 DP AK byÅ‚ wtedy pÅ‚k „Odwet” ( Wojciech Wajda).   

10. S. DÄ…browa-Kostka, „Koncentracja grupy <Podhale>”, w: WrocÅ‚awski Tygodnik Katolicki nr 48,1969 r., ss.6-7