Placówka AK "Sosna"- "Las"

ARMIA KRAJOWA w Gminie Koźmice Wielkie

O poczÄ…tkach konspiracji w gminie Koźmice Wielkie, pisze w swoich wspomnieniach por.(kpt.) Antoni Batko ps. "SÄ™p". CytujÄ™ „... pod koniec października 1939 roku, zgÅ‚osiÅ‚ siÄ™ do mnie  ppor. kawalerii StanisÅ‚aw Guzikowski ps. "Å»egota" z rozkazem wÅ‚Ä…czenia mnie do organizacji konspiracyjnej pod nazwa: SÅ?UÅ»BA ZWYCIĘSTWU POLSKI.

"Å»egota" podkreÅ›liÅ‚ z naciskiem, że wszyscy obywatele, którzy zÅ‚ożyli przysiÄ™gÄ™ w sÅ‚użbie wojskowej, nie zostali od niej zwolnieni i sÄ… nadal żoÅ‚nierzami.

Kol. "Å»egota" okreÅ›liÅ‚ dla mnie zadanie zorganizowania organizacji konspiracyjnej na terenie gminy Koźmice Wielkie. Zgodnie z tym rozkazem rozpoczÄ…Å‚em organizowanie w 16 wioskach gminy Koźmice Wielkie tzw. trójek żoÅ‚nierzy - którzy byli wyszkoleni wojskowo przed 1 wrzeÅ›nia 1939r.

Jako pierwsi do organizacji Służba Zwycięstwu Polski weszli i złożyli wymaganą przysięgę:

Władysław Kurek ps. "Mocarny"

Wiktor Romaniec ps. "Brzytwa"

Piotr Mitan ps. "Gwóźdź" ps. "Jurand"

Władysław Orzeł ps. "Jasnota"

jego żona Helena i jej siostra Józefa,

StanisÅ‚aw Ptak - Grajów

Adam Ptak - Grajów

Ludwik Wilk ps. "Drucik"

Józef Nawalany -  Pawlikowice

Józef  OleÅ› z Raciborska          

Ludwik Tatara - Koźmice Małe

Stanisław Tatara - Koźmice Małe

Władysław Tatara - Koźmice Małe

Jan Batko ps. "Nina" - Pawlikowice

Antoni Znański - Siercza.

Zadanie miałem ułatwione, gdyż pierwsi oficerowie i żołnierze,

mieli odbytą służbę wojskową i sami zwracali się do mnie o zorganizowanie organizacji konspiracyjnej.

Pierwsze trójki organizacji konspiracji wojskowej powstaÅ‚y:

w Pawlikowicach - d-ca Józef Batko ps. „Ciaptak"

w Koźmicach Wielkich - d-ca kpr. Władysław Kurek ps. "Mocarny"

W Koźmicach Małych - d-ca mat Stanisław Tatara ps. "Florian"

w Raciborsku - d-ca kpr. Józef OleÅ›

w Gorzkowie -  d-ca kpr. PóÅ‚torak.

Dalszy nadzór nad placówka Koźmice Wielkie która przyjęła kryptonim, najpierw "Sosna" później "Las", z ramienia wyższych konspiracyjnych wÅ‚adz wojskowych speÅ‚niaÅ‚ ppor. Ludwik Kubicki z Wieliczki, a później ppor. StanisÅ‚aw Klimczyk PS. "Giermek" z Wieliczki.

Organizacja wojskowa w konspiracji rozwijała się stopniowo, a w jej skład wchodzili nowo zwerbowani ochotnicy.

Z koÅ„cem 1941 roku w placówce Koźmice Wielkie kr. "Las" zorganizowane byÅ‚y 3 plutony wojskowe:

1 pluton d-ca ppor. Wiktor Romaniec ps. "Brzytwa"

2 pluton d-ca ppor. Piotr Mitan PS. „Gwóźdź"

3 pluton d-ca ppor. Władysław Orzeł PS. "Jastrząb" - "Jasnota

DowódcÄ… placówki poczÄ…tkowo byÅ‚ ppor. Antoni Batko ps. "SÄ™p" a później ppor. Piotr Mitan ps. "Jurand".

 

Aktywnymi dowódcami drużyn, którzy prowadzili szkolenie wojskowe nowo przyjmowanych ochotników byli:

GabryÅ› PS. "Granit" z Sierczy

Józef Pirowski z Koźmic Wielkich

Józef OleÅ› z Raciborska

PóÅ‚torak z Gorzkowa

Józef Nawalany z Pawlikowic

Józef Batko z Pawlikowic  

oraz marynarz mat Stanisław Tatara ps. "Florian".

W roku 1942 konspiracyjne organizacja wojskowa ZwiÄ…zek Walki Zbrojnej przyjęła nazwÄ™ ARMIA KRAJOWA. W tym czasie w placówce Koźmice Wielkie dziaÅ‚aÅ‚y już 3 Plutony kadrowe z peÅ‚nÄ… iloÅ›ciÄ… drużyn.

Na terenie gminy Koźmice Wielkie czyli w placówce „Las", brak byÅ‚o broni. Dlatego od poczÄ…tków dziaÅ‚alnoÅ›ci konspiracyjnej rozpoczÄ™to to jej zdobywanie, gromadzenie i konserwowanie. Dla zmagazynowania broni wybudowany zostaÅ‚ specjalny magazyn, którego wykonawca byÅ‚ kpr. WÅ‚adysÅ‚aw Kurek ps. "Mocarny". Magazyn ten WÅ‚adysÅ‚aw Kurek wybudowaÅ‚ pod swoim domem i caÅ‚a pracÄ™ wykonaÅ‚ osobiÅ›cie. Z  tego wzglÄ™du oprócz innych obowiÄ…zków zostaÅ‚ też magazynierem broni. On osobiÅ›cie przyjmowaÅ‚ do magazynu zdobytÄ… i zakupionÄ… broÅ„ i sprawdzaÅ‚ jej użyteczność.

W roku 1942 rozpoczÄ™to w placówce "Las" szkolenie podchorążych na specjalnych kursach konspiracyjnych.

Szkolenie podchorążych prowadzili oficerowie i podoficerowie zawodowi, w tym: por. Jan Batko ps. "Nina", st. sierż. Gibała st. sierż. Ludwik Wilk ps. "Drucik".

W placówce Koźmice Wielkie odbywaÅ‚y siÄ™ także szkolenia oficerskie które prowadzili wyżsi oficerowie z komendy obwodu "Nurt" w Krakowie. Szkolenia te miaÅ‚y nas celu przygotowanie oficerów do walk na wypadek przygotowywanego powstania ogólnego.

Na terenie placówki Kamice Wielkie schroniÅ‚o siÄ™ także kilku innych oficerów Armii Krajowej zagrożonych aresztowaniem. MiÄ™dzy innymi w Koźmicach Wielkich przez pewien czas (1944 r.) przebywaÅ‚ dowódca Obwodu Kraków-Powiat ppÅ‚k Julian Markowski ps. "Juliusz" późniejszy d-ca 12 puÅ‚ku piechoty Armii Krajowej. W tym czasie sztab tego puÅ‚ku, prawie w caÅ‚oÅ›ci, znajdowaÅ‚ siÄ™ w Koźmicach Wielkich.

PodkreÅ›lić nalepy szczególnie dziaÅ‚alność komendanta placówki Piotra Mitana. W tym czasie pierwszy komendant placówki por. Antoni Batko awansowaÅ‚ na stanowisko oficera sztabu obwodu Kraków-Powiat. Piotr Mitan opracowaÅ‚ specjalnÄ… broÅ„ przeciwczoÅ‚gowÄ…. BroÅ„ tÄ… technicznie przygotowaÅ‚ kpr. WÅ‚adysÅ‚aw Kurek ps. Mocarny". Przy jej pomocy można byÅ‚o skutecznie zapalać niemieckie czoÅ‚gi. Próby z broniÄ… przeprowadzane byÅ‚y w  Kamicach MaÅ‚ych.

Przez caÅ‚y okres okupacji niemieckiej na teren placówki dostarczana byÅ‚a prasa konspiracyjna i prowadzony byÅ‚ nasÅ‚uch radiowy, DziaÅ‚ania te sÅ‚użyÅ‚y do informowania spoÅ‚eczeÅ„stwa o grożących jej niebezpieczeÅ„stwach.

W sierpniu 1944 r. na polach Raciborska przewidziany byÅ‚ i przygotowany byÅ‚ zrzut lotniczy broni. Zrzut nie doszedÅ‚ do skutku z powodu wybuchu powstania w Warszawie i skierowania wszystkich transportów broni nad walczÄ…cÄ… stolicÄ™.

Niezależnie od dziaÅ‚aÅ„ konspiracyjnych Å›ciÅ›le wojskowych, żoÅ‚nierze Armii Krajowej placówki Koźmice Wielkie , roztaczali opiekÄ™ nad miejscowÄ… ludnoÅ›ciÄ… i informowali o zaistniaÅ‚ych zagrożeniach ze strony dziaÅ‚ajÄ…cych konfidentów niemieckich.

 OpracowaÅ‚:

Kazimierz Guzikowski.

Redakcja: Piotr Kaczor